Stress bij honden herkennen kan best ingewikkeld zijn, als je de signalen niet herkent. Een hond kan ons immers niet met woorden vertellen dat hij stress heeft. Omdat het een veel voorkomend probleem is, vind ik dat iedere eigenaar zich bewust mag worden van de signalen van stress en wat de gevolgen kunnen zijn van langdurige stress.
Wat is stress bij honden?
Stress bij honden is vergelijkbaar met stress bij mensen. Stress is een fysieke reactie waardoor we spannende situaties kunnen overleven. Wanneer je stress ervaart maak je meer adrenaline aan, wat zorgt voor een vecht of vlucht reactie. Bij stress stijgt de hoeveelheid cortisol, wat in eerste instantie voelt als een energieboost, maar op de lange termijn kan voelen als een onrustig en nerveus gevoel.
De fysieke reactie zorgt voor een snellere hartslag, vergrote pupillen, hogere bloeddruk, meer glucose in het bloed, hogere lichaamstemperatuur (denk aan koud zweet na een stressvolle ervaring), meer zweetproductie en een veranderd slaap-waakritme. Het zorgt ervoor dat je heel alert bent en ‘aan’ staat, waardoor slapen lastig is.
Ofwel: stress brengt je in een overlevingsmodus en is essentieel om heftige situaties te overleven, zowel voor mensen als voor honden.
Toch kan stress veel negatieve gevolgen hebben, wanneer er te veel van is. Er is een groot verschil tussen acute stress (nodig om te overleven) en chronische stress (uitputting van het stress-systeem).
Het menselijke gevoel daarbij kan zijn dat de draaglast groter is dan je draagkracht: je sjouwt teveel met je mee en hebt te veel hooi op je vork. De uiting daarvan is dat je niet lekker in je vel zit en veel spanning ervaart. Voor honden is dat hetzelfde. Een van de dingen waaraan je dat kunt herkennen bij honden, is dat ze onvoorspelbaarder worden in hun gedrag. Waar je eerder precies wist waar een specifieke hond op reageerde, kan dee reactie bij chronische stress op veel meer prikkels zijn en vaak ook heftiger.
Om de verschillen tussen acute stress en chronische stress te verduidelijken, heb ik onderstaande tabel gemaakt. Samengevat zou je kunnen zeggen dat acute stress niet zorgelijk is, maar chronische stress wel.
Wanneer je het gevoel hebt dat jouw hond chronische stress ervaart, is het belangrijk om hiermee aan de slag te gaan, om te voorkomen dat je hond letterlijk ziek wordt van de stress. Een eerste stap hierin is het erkennen van de situatie en in kaart brengen hoe het op dit moment met je hond gaat, of hulp daarbij vragen.
Hoe uit stress zich bij honden?
Hoe een hond omgaat met stress noemen we ‘coping’. Hoewel iedere hond uniek is, zien we over het algemeen genomen 2 vormen van coping bij honden. Om stress bij honden te herkennen, is het belangrijk om te weten hoe de 2 vormen van coping eruit zien.
- Pro-actief: de hond wordt actief. Denk hierbij aan: vocaal, agressief, heel beweeglijk. Deze honden hebben vaak een hoge houding wanneer ze stress ervaren: ze lijken letterlijk te groeien. De pro-actieve copingstijl is vaak makkelijk te herkennen, doordat het heel erg naar de buitenwereld gericht is en een hond de stress heel duidelijk uit.
- Stressing-down: de hond wordt passief. Een hond kan zich terugtrekken, bevriezen, bibberen en alle vormen van contact vermijden. Deze honden hebben vaker een lage houding: oren naar achteren, staart laag. Doordat deze vorm van coping erg teruggetrokken en naar binnen gericht is, wordt het al snel over het hoofd gezien of verward met kalm gedrag. Anderen hebben er vaak geen ‘last’ van, waardoor de stress niet gezien wordt.
Belangrijk om te weten: de interne fysieke reactie is hetzelfde! De één ervaart niet meer stress dan de ander. Hoe ermee om gegaan wordt verschilt wel. Mogelijk blijven honden met de stressing-down coping stijl langer hangen in hun stressreactie, doordat ze niet gezien worden en daardoor bijvoorbeeld niet uit de situatie gehaald worden, terwijl ze dat wel nodig hebben.
Signalen van stress herkennen
Hoe stress eruit ziet, wisselt per hond. Het is belangrijk om naar de context te kijken om te weten of een signaal vanuit stress komt, of vanuit iets anders.
Een aantal signalen waaraan je stress bij honden kunt herkennen zijn:
- Krabben
Hijgen - Gapen
- Tongelen
- Wegkijken
- Trillen
- Kwijlen
- Piepen
- Voorpoot omhoog tillen
- Smakken
- Langzamer bewegen of juist sneller
- Hogere staart
- Gespannen kwispel
- Kwijlen
- Blaffen
- Grommen
- Tanden laten zien
- Plassen
- Ineens druk zijn met snuffelen
- Op de rug rollen
- De zoomies krijgen
Oorzaken van stress
Waar een hond stress door ervaart, wisselt per hond. Het is net als bij mensen: de één vindt het geen probleem om een lezing te geven voor een grote groep mensen, de ander krijgt al uitslag van het idee. at stress veroorzaakt noemen we een stressor.
Voorbeelden van dingen waar honden stress door kunnen ervaren:
- Ergens van schrikken
- Pijn (verwachten): stel dat je hond veel last heeft van oorontstekingen en pijn heeft op het moment dat je de oren schoonmaakt, kan het wijzen naar het oor al stress veroorzaken. De hond verwacht op dat moment pijn en de vecht/vlucht reactie wordt geactiveerd.
- Onbekende situaties
- Frustratie, bijvoorbeeld iets willen en er niet bij kunnen
- Te veel prikkels
- Te weinig prikkels (onderstimulatie/verveling)
- Temperatuur: het warm of koud hebben
- Conflicten/sociale stress
- Aangeleerde verwachtingen: een hond die het spannend vindt om de auto in te gaan, kan stress krijgen op het moment dat hij de autodeur open hoort gaan bij het naar buiten gaan.
- Te weinig slapen
- Training: natuurlijk hebben we de beste bedoelingen tijdens een training, maar ook leuke trainingen zorgen voor opwinding.
- Leuke opwinding: je favoriete snack krijgen en niet goed weten of je het op wilt eten of verstoppen.
- Interacties met andere (onbekende) honden
- Spel met andere honden: spel hoort leuk te zijn, maar ook hier geldt dat leuke opwinding zorgt voor stress
- Avonturen beleven
- Ballen gooien –> ‘onnatuurlijk’ gedrag. Een keer een bal gooien is geen enkel probleem, maar bij een hond zorgt het najagen van de prooi (= de bal) voor het vrijkomen van veel adrenaline.
- Piepspeeltjes: er zijn honden die hier overmatig opgewonden van raken.
- Druk ervaren: let op! Druk ervaren is iets anders dan druk zetten en kan al een heel klein iets zijn. Bijvoorbeeld: je roept je hond maar hij wilde eigenlijk nog snuffelen. Het geroepen worden voelt als druk.
- Het gevoel hebben onbegrepen te zijn
- Diverse fysieke ongemakken zoals jeuk of iets wat in een vacht plakt
